METAVERSE NEDİR?

Son dönemde sürekli duyduğumuz; ancak büyük bir çoğunluğumuzun zihninde pek de oturmayan bir kavram, Metaverse. Ne olduğunu anlamak için öncelikle kelimenin kendisine bakabiliriz.

"Metaverse" Ne Demek?

“Meta” yani “öte” ve “universe” ise “evren” kelimelerinin birleşimiyle oluşturulan kavram, dilimizde “öte evren” olarak ifade ediyor.

Metaverse kavramı ilk kez Neal Stephenson’ın 1992 yılında yayımladığı bilimkurgu romanı Snow Crash’de ortaya çıktı, teknolojinin gelişmesiyle birlikte çevrimiçi 3 boyutlu kurgusal bir dünya yaratıldı. “Meta-evren”in kısaltması olan metaverse, gerçek ve sanalın bir bilim kurgu vizyonunda birleştiği ve insanların farklı cihazlar arasında hareket etmesine ve sanal bir ortamda iletişim kurmasına izin verdiği dijital bir dünya. İnsanların avatar denilen kişiliğinin grafiksel bir temsili ile hareket edebildiği, arsa dahi satın alabildiği metaverse, sanal dünyada vakit geçirenlerin uğrak yeri haline geldi.

Facebook’un üç boyutlu gözlükleri yapan şirketi satın almasıyla ivmelenen bu sanal dünya fikri, şirketin “Meta” adı verdikleri yeni bir sosyalleşme alanı yaratacaklarını açıklamasıyla ve yadsıyamayacağımız bir şekilde pandeminin de etkisiyle iyice gündem haline geldi. Oyunlar yoluyla insanlar bir süredir sanal dünyanın içinde yer almaya başlamışlardı. Fakat oyun dünyasından uzak olan insanların aklında bu konuyla ilgili pek çok soru bulunuyor.

Facebook Inc. şirketinin adını Meta olarak değiştiren CEO Mark Zuckerberg: “…yan yana olma hissini sunacağını, arkadaşlarla veya aileyle bir araya gelmek, alışveriş yapmak, çalışmak, eğlenmek gibi deneyimlerin yanı sıra bugünkü bilgisayarlar ve telefonlar hakkında nasıl düşündüğümüzün ötesinde bambaşka deneyimler yaşanabileceğini; mesela bir hologram şeklinde ofise, işe veya ailenizin evine teleport gerçekleştirilebileceğini” ifade ediyor.

Yakın zamanda eğitim alanında efektif bir şekilde kullanılmaya başlandığını da görüyoruz. Örneğin mimarlık fakültelerinde öğrenciler bu öte evrende üç boyutlu gözlükler aracılığıyla tasarladıkları binanın içine girebiliyor ve dizaynı gerçek hayat deneyimine yakın bir şekilde test etmiş oluyorlar. Şu an tek bir öte evren bulunmuyor, farklı farklı Metaverse'ler var. Çeşitli oyunlar üzerinden gittikçe gelişen öte evrenler yaratılıyor ve bu evrenlere ilgi her geçen gün artıyor, arsa alanlar bile var.

Bir diğer örnekten bahsetmek gerekirse, rap müzik sarkıcısı Snoop Dogg bu tarz bir Metaverse oyun evreninde kendisine bir yer alıyor. Burada konser verip biletlerini de NFT (non fungbile tokken) yani değişmesi mümkün olmayan para olarak satışa sunuyor. Sizler de bu evrene dahil olarak istediğiniz gibi giyinip, kendi yaptığınız evde yaşayıp, lüks arabalara binip, konserler izleyebiliyor ve hatta 450 bin doları gözden çıkarırsanız Snoop Dogg’a komşu bile olabiliyorsunuz. Yalnız bir gün bu platformlardan bir tanesinin kullanım dışı kalması ihtimali de göz ardı edilmemeli. Bu durumda sizin arsanız ya da eviniz de tuzla buz olmuş oluyor.

Oyun evrenleri konusunda insanların tercihleri sürekli değişiyor ve değişim hızı oldukça yüksek. Bu tercihin ne tarafa doğru gideceğini tahmin etmek ise henüz oldukça güç. Denetimciler ve yaratıcılar şu anın Metaverse’e doğru gidilen bir süreç olduğunu, karşımızda olanın ise bir prototip olduğunu söylüyorlar. Sosyal medyanın ilk çıktığı zamanlar gibi. Metaverse’ün hayatımıza ne kadar dahil olduğuyla alakalı olarak bir gelişim seyri izleyecek gibi görünüyor.

Uzmanlar, bu teknolojilerin küçümsenmesi ve işe yaramaz olduğunun düşünülmesine sıcak bakmıyorlar. Fakat insanların tüm mal varlıklarını gözden çıkarıp buralardan arsa almalarına da karşılar. Dikkatlice gözlenmesi gereken bir süreç içerisinde olduğumuz ve teknolojik gelişmelerin durdurulamayacağı da aşikar. Sosyal olarak sanal alemlerde bir araya gelme durumu gerçeğe yakın bir tecrübe haline gelmeye başladığında bu durumun engellenebilecek bir durum olmayacağı görüşü hakim.

METAVERSE DÜNYASININ ALFABESİ

Metaverse dünyasının kendine has ögeleri bulunuyor. Bunların bazılarına bir süredir aşinayız.

Bu terimlerden bazıları birbirinin yerine de kullanılıyor. Bazı deneyimler gerçekliğin çeşitli versiyonlarını karıştırır; örneğin, Horizon Workrooms, sanal bir toplantıya katılmak için bir Oculus Quest 2 kulaklığı gerektirir, ancak iş arkadaşları video konferans yoluyla da katılabilir.

Artırılmış gerçeklik: Bu teknoloji, gerçek dünyayı baz alır ve bilgisayar tarafından oluşturulan görüntüler de ekler. Perakendeciler bunu, yeni bir kanepenin bir müşterinin oturma odasında nasıl görüneceğini göstermek için kullanır.

Meatspace: Siber uzayın veya sanal ortamın aksine fiziksel dünya.

Mixed reality: Karma gerçeklik, gerçek nesneler gibi görünen ve hareket eden sanal nesnelerin eklenmesiyle gerçek dünyanın bir görünümünü tanımlar. Kullanıcılar hem sanal nesnelerle hem de gerçek nesnelerle etkileşime girebilir.

Multiverse: Çoklu evrenin genel tanımında genellikle birbirinden bağımsız olarak çalışan birçok farklı evrene atıfta bulunulur. Teknoloji/internet/sosyal medya bağlamında bu, Facebook, Minecraft, Instagram, Twitch, Roblox, Fortnite, Discord ve insanların sosyalleştiği, oyun oynadığı, alışveriş yaptığı diğer tüm sanal sosyal medya ve oyun yerleri. Teoride, metaverse tüm bu çoklu evrenleri tek bir yerde toplayabilir.

Virtual reality: Sanal gerçeklik, kulaklık gerektiren sürükleyici bir deneyimdir. Kullanıcıları farklı dünyalara götüren sanal gerçeklik oyunları ve gerçek dünyada geçen eğitimler bulunuyor.